Om je alles over het museum en over Vincent van Gogh nóg beter te kunnen laten zien, gebruiken we cookies.
Als je op akkoord klikt, geef je toestemming voor dit gebruik. Met cookies zorgen we ervoor dat de website goed werkt. Ook analyseren we het gebruik van de site, zodat we verbeteringen kunnen aanbrengen. Verder kunnen we advertenties tonen op basis van je interesses. Tot slot gebruiken we cookies om video’s en andere inhoud te tonen, zoals formulieren en Google Maps.
Meer weten? Lees meer over onze cookies.
Van Gogh en Millet
Vincent van Gogh bewonderde de Franse kunstenaar Jean-François Millet enorm. Net als Millet wilde hij het boerenleven schilderen. Hoewel Vincent uiteindelijk zijn eigen weg vond, bleef Millet zijn hele leven een groot voorbeeld.
In dit verhaal ontdek je er meer over.
Vincent bleef nachten wakker om de biografie van Millet te lezen. Hij was 28 en net begonnen als kunstenaar (1881).
Millet stond bekend als de grote Franse schilder van het landleven. Vincent herkende zich in zijn levensverhaal: een eenvoudige man, opgegroeid in een boerengezin en trots op zijn afkomst. Het sterkte Vincent in zijn keuze om het boerenleven te verbeelden, net als Millet.
Millet op klompen, Félix Nadar, J.-F. Millet, 1852.
Millet was dan misschien opgegroeid in een boerengezin, maar dat betekent niet dat hij klompen droeg. Toen deze foto werd gemaakt was hij al een succesvolle kunstenaar. De foto was dan ook vooral bedoeld om het beeld van Millet als eenvoudige, boerenschilder in stand te houden.
Jean François Millet, Zelfportret, ca. 1840-1841. Museum of Fine Arts, Boston.
Van Gogh bleef nachten wakker, om de biografie van Millet te lezen. Aan zijn broer Theo schreef hij: ‘Het interesseert mij zoo dat ik s’nachts er van wakker wordt en de lamp aansteek en blijf lezen.’
Millet gaf boeren de hoofdrol in zijn werk en verbeeldde ze vol eerbied; dat was nieuw voor die tijd.
Vincent bestudeerde de kunstwerken van Millet uitgebreid. Hij tekende talloze werkende boeren op het land en maakte zelfs letterlijke kopieën naar Millets werk. Zo oefende Vincent om beter te worden als kunstenaar.
Vincent maakte een letterlijke kopie van Millets beroemde schilderij De zaaier. Hij werkte niet naar het werk van Millet zelf, maar gebruikte een zwart-wit reproductie als voorbeeld. Een aantal van zulke reproducties had Vincent zelf in bezit.
Toen Vincent 32 was (1885), begon hij aan een ambitieus schilderij: De aardappeleters. Met dit werk kon hij zichzelf als kunstenaar aan de buitenwereld presenteren. Vincent wilde vooral laten zien hoe zwaar het boerenleven was.
Maar toen het schilderij af was kreeg Vincent veel kritiek op de technische uitvoering. Het schilderij zou te donker zijn en de anatomie van de figuren klopte niet. Gedesillusioneerd dacht Vincent na over zijn volgende stap.
Op zoek naar nieuwe inspiratie vertrok Vincent naar Parijs. Hier ontdekte hij kleur, licht en nieuwe onderwerpen. Gaandeweg ontwikkelde hij zijn eigen stijl: kleurrijk en expressief.
Millet raakte als voorbeeld steeds meer op de achtergrond, net als zijn ambitie om het boerenleven te schilderen.
Vincent was nog maar een paar maanden in Parijs toen hij dit uitzicht van de wijk Montmartre schilderde. Het lijkt wel een ansichtkaart! De kleuren in dit schilderij zijn veel lichter dan in De aardappeleters. Toch oogt het landschap nog best donker.
Na twee jaar liet Vincent de stad achter zich en verhuisde naar Arles, een dorp in Zuid Frankrijk. In deze landelijke omgeving kreeg hij weer zin om te werken aan boerenthema’s, zoals oogstscènes en zaaiers. Dit keer was Millet een minder letterlijke inspiratiebron.
Van Gogh was inmiddels zo gegroeid als kunstenaar, dat hij een eigen invulling kon geven aan Millets thematiek.
Vincent verbeeldde hier boeren aan het werk, een thema dat Millet ook vaak gebruikte. Toch heeft Van Gogh in dit schilderij een eigen invulling aan het onderwerp gegeven. Hij schilderde het uitgestrekte landschap in uitgesproken, kleurrijke vlakken.
Sinds Vincent het werk van Millet leerde kennen, was hij gefascineerd door zijn Zaaier. Vincent had Millets zaaier al vaak gekopieerd, maar het was zijn diepe wens om een compleet eigen versie te schilderen.
Vincent van Gogh, De zaaier, 1888, Kröller-Müller Museum, Otterlo.
Van alle arbeiders op het land was Van Gogh het meest gefascineerd door de zaaier. De zaaier was onlosmakelijk verbonden met de cyclus van groei, bloei en verval. Door te zaaien, brengt hij nieuw leven. Daarmee staat de zaaier aan het begin van de keten.
In de herfst van 1888 schilderde Vincent een zaaier, waarin alles samen kwam wat hij tot dan toe had geleerd. Hij schilderde felle kleurcontrasten van geel en paars, maakte composities met diagonale lijnen en platte, grote kleurvlakken, geïnspireerd door Japanse prenten. Het was Vincents eigen, moderne Zaaier.
Vincent van Gogh, Zaaier, 1881, Kröller-Müller Museum, Otterlo
Toen Vincent net begon als kunstenaar maakte hij meerdere studies naar Millets Zaaier. De wat houterig getekende gestalte verraadt dat Van Gogh nog niet heel bedreven was in het weergeven van de menselijke figuur.
In dit schilderij van Vincent is het onderwerp nog hetzelfde als bij Millet, maar het kleurgebruik compleet anders. ‘Een immens citroengele schijf voor de zon. Groengele lucht met roze wolken. Het veld is violet, de zaaier en de boom Pruisisch blauw’ schreef Vincent.
Door zijn ziekte durfde Vincent grote artistieke uitdagingen zoals De zaaier niet meer aan. In plaats daarvan schilderde hij 'vertalingen in kleur' op basis van zwart-wit reproducties van zijn favoriete werken.
Het gaf Vincent troost en steun om op deze manier terug te keren naar het werk van Millet, dat hem altijd had geïnspireerd.
Vincent werkte met zwart-wit reproducties als voorbeeld. Daardoor kon hij zich volledig richten op de kleuren. ‘En dan improviseer ik daarop met kleur, maar natuurlijk niet helemaal als mezelf, maar zoekend naar herinneringen aan hun schilderijen -'
Vincents broer Theo vond de schilderijen naar Millet heel mooi; ‘Zo gekopieerd is het geen kopie meer. Het is echt goed gelukt.’
Vincent was hier blij mee en antwoordde: ‘Ook als men ze ooit bekritiseert of minacht omdat het kopieën zijn, doet dat niets af aan het feit dat het zin heeft te proberen het werk van Millet meer toegankelijk te maken voor het gewone publiek.’
Dankzij Vincent maakten nieuwe generaties kunstenaars kennis met Millets werk.
Voor mij is Millet die essentieel moderne schilder die den horizon opende voor velen.
Aan zijn broer Theo, Nuenen, 3 Februari 1884
