Om je alles over het museum en over Vincent van Gogh nóg beter te kunnen laten zien, gebruiken we cookies. Als je op akkoord klikt, geef je toestemming voor dit gebruik. Met cookies zorgen we ervoor dat de website goed werkt. Ook analyseren we het gebruik van de site, zodat we verbeteringen kunnen aanbrengen. Verder kunnen we advertenties tonen op basis van je interesses. Tot slot gebruiken we cookies om video’s en andere inhoud te tonen, zoals formulieren en Google Maps.
Meer weten? Lees meer over onze cookies.

Ontmoet Jo

De vrouw die Vincent beroemd maakte

In de jaren na Theo's overlijden werd het werk van Vincent van Gogh wereldberoemd. En dat was voor een groot deel te danken aan Jo. Waarom zette zij zich zo in voor de kunst van Vincent?

Erfgenaam van honderden schilderijen

Jo was nog geen twee jaar samen met Theo toen hij in 1891 overleed. Plotseling moest Jo zichzelf en hun zoon onderhouden, die nog geen één jaar oud was. En niet alleen dat; wat moest ze doen met de honderden schilderijen van Vincent die Theo had nagelaten?

Alleenstaande moeder

Jo van Gogh-Bonger met baby Vincent van Gogh, 1890

Alleenstaande moeder

Deze foto werd gemaakt toen Jo’s zoontje Vincent een paar maanden oud was. Hij is vernoemd naar zijn oom Vincent.

Theo's wens vervullen

Theo had altijd de wens gehad om het werk van zijn broer meer bekendheid te geven. Jo wilde die wens graag realiseren, in herinnering aan haar man.

Ze verhuisde van Parijs naar Bussum, waar ze een pension begon. In dit dorp woonden veel schrijvers en kunstenaars en met hen legde ze contact. Zij hielpen haar de weg te vinden in de kunstwereld.

Pension

De Koningslaan in Bussum, Archief Historische Kring, Bussum

Pension

Het pension (Villa Helma) dat Jo opende in Bussum bevond zich aan de Koningslaan, rechts vooraan. Het pension was een bron van inkomsten voor Jo.

Vincents werk bekendmaken

Jo pakte het slim aan. Ze organiseerde verkooptentoonstellingen die bijdroegen aan de zichtbaarheid van Vincents werk. Op die manier wekte ze de interesse van mogelijke kopers. Ze verkocht veel van de kunstwerken strategisch; aan openbaar toegankelijke collecties en over de hele wereld. Zo konden zoveel mogelijk mensen wereldwijd Vincents werk zien.

Tentoonstelling in Amsterdam

Richard Roland Holst, Catalogus van de Van Gogh tentoonstelling in Kunstzaal Panorama Amsterdam, december 1892. Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting)

Tentoonstelling in Amsterdam

Samen met de kunstenaar Richard Roland Holst organiseerde Jo in 1892, twee jaar na Vincents dood, een grote tentoonstelling in Amsterdam. Er was veel aandacht voor de tentoonstelling in kranten en tijdschriften. Maar niet iedereen waardeerde Vincents werk. Veel mensen vonden het nog te modern.

Vincent van Gogh, De aardappeleters, 1885

Te zien

De aardappeleters was het enige Nederlandse werk op de tentoonstelling. De nadruk lag vooral op de kleurrijke werken die hij in Zuid-Frankrijk had gemaakt.

Grootste Van Gogh tentoonstelling ooit

In 1905 organiseerde Jo haar tot dan toe belangrijkste wapenfeit; de grootste overzichtstentoonstelling van Vincents werk ooit, in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Ruim 480 kunstwerken waren er te zien. Na deze tentoonstelling stegen prompt de prijzen van Vincents werk.

Jo's organisatietalent

Affiche van de Van Gogh tentoonstelling, Stedelijk Museum Amsterdam, Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting)

Jo's organisatietalent

Uit de voorbereidingen voor de tentoonstelling blijkt Jo’s uitzonderlijke organisatietalent. Ze regelde alles, van de keuze voor de tentoon te stellen werken tot de betalingen aan de suppoosten en knechten.

Reacties

Vincent van Gogh, De slaapkamer, 1888

Reacties

Op de tentoonstelling hing een dwarsdoorsnede van Vincents werk. Sommigen vonden het werk nog steeds te modern, met de heldere kleuren en expressieve verfstreken. Maar er kwam ook veel lof. De slaapkamer was één van de werken die er te bewonderen was.

Van Goghs brieven

Ondertussen werkte Jo aan een ander groots project: het publiceren van de brieven van Vincent aan zijn broer Theo. Het uitzoeken en bewerken van de brieven bracht haar niet alleen dichterbij de kunstenaar, maar ook bij haar overleden man, want de broers hadden een stevige band en schreven elkaar veel.

Dankzij de publicatie van de brieven in 1914 steeg de waardering voor Vincent nog verder.

Schrijven over Van Gogh

Jo van Gogh-Bonger in de zitkamer van het huis aan de Koninginneweg 77, Amsterdam, 1914-1915. Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting)

Schrijven over Van Gogh

Jo ordende en redigeerde de brieven en schreef een biografische inleiding over Vincent van Gogh. Deze tekst zou nog lang als uitgangspunt dienen voor andere teksten over de kunstenaar.

Brieven in het Engels

Johan Cohen Gosschalk, 'Portret van Johanna Cohen-Gosschalk Bonger, lezend', c. 1906. Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting)

Brieven in het Engels

Jo had Engels gestudeerd en ze werkte dan ook gestaag aan een Engelse vertaling van de brieven. Ze had ongeveer tweederde van de brieven vertaald toen ze in 1925 overleed. Vier jaar later verscheen de Engelse uitgave van de brieven.

Jo's offer voor Vincents roem

Tussen 1891 en 1925 verkocht Jo bijna 200 kunstwerken van Vincent. Maar van één werk konden zij en haar zoon maar moeilijk afstand doen. Ze bezaten nog twee van de vijf zonnebloemenschilderijen en waren er gek op. Uiteindelijk verkochten ze er in 1924 één aan de Londense National Gallery.

'Het is een offer voor Vincents roem', schreef Jo aan de directeur.

Zonnebloemen verkopen

Van Gogh, 'Zonnebloemen', 1888. The National Gallery, Londen

Zonnebloemen verkopen

Dankzij de verkoop was Van Goghs werk nu op een goede manier vertegenwoordigd in een belangrijk Britse collectie. Jo’s zoon schreef hierover:

‘my mother yielded for the sake of having Vincent van Gogh well represented in the most important museum of England.’

Wereldberoemd

Dankzij dergelijke ‘offers’ slaagde Jo erin om haar wens en die van haar overleden echtgenoot Theo te realiseren. Bij haar dood in 1925 was Vincents werk wereldberoemd geworden en te bewonderen in musea over de hele wereld.

Tegelijkertijd wist Jo heel goed welke werken ze níet wilde verkopen. Deze kerncollectie moest in de familie blijven.

Kunst in huis

Interieur huis Jo van Gogh-Bonger aan de Koninginneweg 77 te Amsterdam. Van Gogh Museum (Vincent van Gogh Stichting)

Kunst in huis

Op deze foto van de eetkamer van Jo in haar huis in Amsterdam is een aantal schilderijen van Van Gogh te zien. Haar favoriete werken hingen haar hele leven gewoon in huis.

De oogst

Brug van Langlois

Voortzetten van de droom

Na Jo’s overlijden bracht haar zoon Vincent de werken die nog in de familie waren, onder in een stichting. Hij was ook een van de oprichters van het Van Gogh Museum.

Zo heeft Vincent de droom van zijn ouders voortgezet. Tot op de dag van vandaag kun je de kerncollectie van de familie Van Gogh in het museum bewonderen.

Ik ben blij dat ik na jaren van onverschilligheid van het publiek jegens Vincents werk, het gevoel heb dat de strijd is gewonnen.


Jo Van Gogh-Bonger

Verhalen