toilet maken
Wassen, afdrogen, kammen, insnoeren, aankleden, parfumeren, opmaken: het toilet maken nam voor een 19de-eeuwse vrouw veel tijd in beslag.
Prentkunstenaars vonden in dit intieme ritueel een modern onderwerp voor hun kunst.
In plaats van een pastorale setting, waar een baadster van oudsher in werd geplaatst, kozen ze de eigentijdse omgeving van de net geplaatste badkamers van de Parijse appartementen.
Hier konden de vrouwen van de bourgeoisie in rust en afzondering werken aan hun verschijning voor de buitenwereld.
-
Voyeurisme
Voorstellingen van het toilet maken boden de doorgaans mannelijke prentverzamelaars toegang tot een voor hen verboden wereld van naakte of half ontklede vrouwen met loshangende haren die zich onbespied waanden.
Dit voyeuristische plezier werd versterkt door de gekozen hoeken – van bovenaf, of op de rug gezien – en door de vrije poses die de vrouwen tijdens het wassen innamen.
De strategisch geplaatste spiegels stelden de beschouwer in de gelegenheid de vrouwen ook van voren te bekijken.
-
Intieme rituelen
Toch is niet elke toiletscène een expliciet erotische voorstelling.
Prentkunstenaars verbeeldden het boudoir ook als stemmige plek voor de geest, waar de vrouw ongestoord kon dagdromen.
Het toilet maken vertegenwoordigde in dat geval een 'stil ritueel', dat de beschouwer aanzette tot reflectie en mijmeringen.
Verder lezen
Michelle Perrot, Philippe Ariès, Georges Duby, A History of Private Life IV. From the Fires of Revolution to the Great War, Cambridge, 1990
Susan Hollis Clayson, ‘Looking within the Cell of Privacy’, in Peter Parshall et al., The Darker Side of Light. Arts of Privacy, 1850-1900, Londen, 2009
Nadeije Laneyrie-Dagen, Georges Vigarello, La toilette. Naissance de l'intime, Parijs, 2015
