15 december 2015
Erfgoed Vincent van Gogh na 125 jaar relevanter dan ooit.
Het Van Gogh Museum sluit het jubileumjaar 2015 af met een recordaantal bezoekers. Van Gogh lijkt relevanter dan ooit, 125 jaar na zijn dood: uit de hele wereld kwamen 1,9 miljoen bezoekers naar het museum, waaronder een aanzienlijk percentage uit Nederland. Veel aandacht trok het museum onder meer met de publieksopening van de nieuwe glazen entree en met de goed ontvangen tentoonstelling Munch : Van Gogh.
‘De aandacht voor Van Gogh en ons museum is overweldigend. Ontelbare mensen uit de hele wereld laten op hele verschillende manieren zien dat Van Gogh nog altijd een enorme bron van inspiratie vormt. Dat dit zich vertaalt in een nog altijd gestaag groeiend aantal bezoekers, is voor mij de kers op de taart. Een mooie afsluiting van een bewogen jaar’, aldus directeur Axel Rüger.
Groeiend aantal bezoekers
In vergelijking met 2014 groeide in 2015 het aantal bezoekers met ruim 18%: van 1,6 naar 1,9 miljoen. Deze stijging is toe te schrijven aan een uitzonderlijke combinatie van factoren: grote wereldwijde aandacht en veel publiciteit voor Vincent van Gogh en het Van Gogh-jaar, de nieuwe entree van het museum, het tentoonstellingsprogramma, de succesvolle online campagne en een sterke groei van het aantal toeristen in Amsterdam. Door de nieuwe entree en daardoor de sterk verbeterde bezoekerslogistiek wordt het museum, eenmaal binnen, niet als druk ervaren.
Publieksopening met 125.000 zonnebloemen
Ter gelegenheid van de opening van het nieuwe glazen entreegebouw werd in september een labyrint gebouwd van zonnebloemen. In twee dagen tijd kwamen meer dan 40.000 mensen naar het labyrint en de nieuwe entree kijken. Op zondag 6 september werd het publiek uitgenodigd om de zonnebloemen te komen plukken. Binnen anderhalf uur was het hele labyrint leeg, waren 125.000 zonnebloemen uitgedeeld en kleurde heel de regio geel. Online fans konden via de social media app Periscope zelf door het labyrint lopen en de zonnebloemen virtueel aanraken.
Tijdens de openingsceremonie op vrijdag 4 september gaf de directie van het Van Gogh Museum – samen met de vier directeuren van de culturele instellingen aan het Museumplein – het startschot voor de officiële ingebruikname van de nieuwe entree. Met de afronding van dit project was het Museumplein officieel ‘af’. De verbouwing duurde achttien maanden en werd voor het leeuwendeel zelf gefinancierd met behulp van sponsoren, steungevers, fondsen, stichtingen en de publieke sector.
Axel Rüger: ‘Binnen de tijd en binnen het budget en op eigen kracht hebben we een complex bouwtraject afgerond en inmiddels “wonen” we er alweer vier maanden. Het gebouw past als een handschoen. Alsof het er altijd al is geweest. Dat voelt heel goed.’
Parallellen tussen twee grootmeesters: Munch : Van Gogh
Eind september werd – in aanwezigheid van Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Beatrix en de Noorse koningin Sonja – de tentoonstelling Munch : Van Gogh geopend. Hiermee werd de tentoonstellingsvleugel van het museum weer in gebruik genomen. Deze tentoonstelling bracht voor het eerst op grote schaal de werken en levens van Edvard Munch en Vincent van Gogh bij elkaar met meer dan honderd kunstwerken en brieven, waaronder zelden uitgeleende iconische topstukken zoals De schreeuw, Het zieke kind en Madonna van Munch en Sterrennacht boven de Rhône, De brug van Trinquetaille en Patience Escalier (‘De boer’) van Van Gogh. De tentoonstelling is nog te zien tot en met zondag 17 januari 2016.
Deze tentoonstelling werd mede mogelijk gemaakt door de steun van de Turing Foundation, het Blockbusterfonds, het Mondriaan Fonds en het Prins Bernhard Cultuurfonds. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft namens het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en het ministerie van Financiën een indemniteitsgarantie toegekend.
Wereldberoemde antwoorden op Van Goghs brieven
Met de tentoonstelling When I Give, I Give Myself, van gastcurator Henk Schut, gaf het museum een eigentijdse invulling aan het jubileumthema ‘125 jaar inspiratie’. Hedendaagse kunstenaars en schrijvers, waaronder Jan Fabre en Anish Kapoor, reageerden in deze tentoonstelling op een specifiek brieffragment van Vincent van Gogh met bijvoorbeeld een schilderij, installatie, gedicht, foto of video. Job Koelewijn sprak zelf alle brieven van Van Gogh in op cassette voor zijn werk Reliëf. De tentoonstelling When I Give, I Give Myself werd mede mogelijk gemaakt met de steun van het Gieskes-Strijbis Fonds.
Wereldwijde virtuele fanbase
Ook online nam het aantal bezoekers toe. Met een stijging van 25% werd de website van het Van Gogh Museum in 2015 door ruim 2,5 miljoen mensen bezocht. De website werd bekroond met de Golden European Design Award en met zilver voor beste website tijdens de uitreiking van de International Design and Communication Awards (IDCA). Ook het sociale netwerk van het Van Gogh Museum groeide sterk in 2015. De fanbase op Facebook steeg van 500.000 naar 800.000 likes, op Twitter van 100.000 naar 145.000, en het aantal Van Gogh fans via Google+ is met meer dan een miljoen toegenomen (iets meer dan 4 miljoen in 2014 en 5,2 miljoen in 2015). Daarnaast steeg ook het aantal volgers op Instagram: van 5.000 naar 33.000.
Genereus sponsornetwerk
Naast het bestaande netwerk van steungevers en sponsoren die bijdragen aan onder meer de exploitatie van het Van Gogh Museum, trok het museum gekoppeld aan de nieuwe entree enkele nieuwe meerjarige partners aan, waaronder Van Lanschot Bankiers, Heineken, Takii, Select Catering, Sompo Japan Nipponkoa Insurance en Dümmen Orange.
Het ambitieuze bouwproject van het nieuwe entreegebouw werd grotendeels door het museum zelf gefinancierd. Het totale bedrag van € 20 miljoen werd bij elkaar gebracht uit eigen financiële middelen en de steun van de BankGiro Loterij, de Vincent van Gogh Stichting, Van Lanschot Bankiers, Sompo Japan Nipponkoa Insurance, de Tokyo Shimbun, het Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap, de gemeente Amsterdam, Yanmar Europe, de Triton Collection Foundation, het John en Marine Fentener van Vlissingen Fonds, gemeente Amsterdam/stadsdeel Zuid, Heineken, Takii, het Drs. C. van Zadelhoff Fonds, Ernst A. Nijkerk, Dümmen Orange en diverse andere bedrijven, fondsen, stichtingen en particulieren.
125 jaar na zijn dood, actueler dan ooit
In 2015 werd op verschillende plaatsen het 125ste sterfjaar van Van Gogh herdacht met tentoonstellingen en uiteenlopende kleurrijke activiteiten en evenementen. Het resultaat was een hausse aan aandacht voor Van Gogh en het museum. Een greep uit de activiteiten:
- Het Museum voor Schone Kunsten in het Belgische Mons opende het Van Gogh Jaar met een tentoonstelling over Van Goghs tijd in de Borinage.
- In maart draaide wereldwijd de bioscoopfilm Vincent van Gogh: A New Way of Seeing, over het leven van Van Gogh en de nieuwe inrichting van het Van Gogh Museum.
- In april kwam het tijdschrift Vincent uit, een eenmalige glossy over het erfgoed van Van Gogh.
- AVROTROS riep april uit tot themamaand Van Gogh en nodigde (amateur)kunstenaars uit om werken in te zenden, geïnspireerd op Van Gogh. Uit de ruim 3.700 inzendingen werden de werken van Rutger van der Tas en Fatima Bouankoud uitgeroepen tot de winnende werken. Deze werden een maand lang getoond in het museum.
- In mei stond het Donald Duck Weekblad (nr. 22-2015) in het teken van Vincent van Gogh. Het nummer werd gelanceerd in het museum en het ‘verduckte’ zelfportret van Van Gogh werd tijdelijk toegevoegd aan de collectie. Voor de samenwerking ontving Sanoma de Mercur Marketingactie van het Jaar.
- Onder de vlag van ‘Van Gogh Europa’ werden in Nederland, België, Engeland en Frankrijk (de landen waar Van Gogh ooit zelf verbleef) tal van activiteiten en tentoonstellingen georganiseerd. Met als uitgangspunt het erfgoed van Van Gogh.
- Het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC), het Kröller-Müller Museum, Van Gogh Brabant, RBT Kan en het Van Gogh Museum verenigden zich in het samenwerkingsverband Van Gogh 2015 en voerden een gezamenlijke promotiecampagne.
- Zelf herdacht het Van Gogh Museum op 29 juli de sterfdag van Van Gogh in Auvers-sur-Oise, het dorp waar Van Gogh 125 jaar geleden overleed. Ter gelegenheid hiervan publiceerde het museum samen met Uitgeverij Rubenstein De Grote Van Gogh Atlas.
